Schaal H0, N, TT en Z. De modelspoor schalen op een rij.

Als je net begint met de modelspoor hobby heb je de keuze in welke schaal je gaat werken. Schaal? Een korte uitleg en de verschillen.

Wat is Schaal?

Het woordenboek geeft de volgende definities:

• schaal (de ~, schalen) : Reeks van getallen of verhoudingen als grondslag voor het vaststellen van een getalsmatige norm. / Reeks van gelijkmatig opklimmende getallen die de grondslag van een talstelsel vormen.
• schaalmodel (het ~) : Model waarbij alle onderdelen op een bepaalde schaal vervaardigd zijn

En nu in normaal nederlands: De schaal is eenvoudig de verhouding van de werkelijkheid tot de grootte van het model. Schalen worden gespecificeerd d.m.v. een letter en/of een getal.

De vier schalen die je het meest ziet zijn HO, TT, N en Z.

HO (1:87) – Veel modellen, uitrustingen en toebehoren beschikbaar voor modelspoorders  in schaal HO (Half Nul). Dit kan een reden zijn waarom de meeste mensen deze schaal kiezen, maar dat is wel een kip / ei vraagstuk.

TT (1:120) – Deze schaal (van orgine afkomstig uit voormalig oost-duitsland) is weer in opkomst na jaren relatieve stilte. Een schaal waarin de detaillering erg mooi is, en waar het oppervlakte wat je nodig bent optimaal benut kan worden. De toekomst zal leren of deze schaal weer actief terugkomt, nog even afwachten…

N (1:160) – De volgende populairste schaal na H0 is schaal N. Het is erg populair omdat het gemakkelijker is om meer spoor op (de meestal) beperkte ruimte te krijgen. M.i. DE keuze als je een groter station e.d. goed wilt uitbeelden, goed gestandaardiseerd en er is veel materieel beschikbaar. Meer over de keuze voor N of H0 is hier te lezen.

Z (1:220) – Nog meer spoor kwijt op de beperkte ruimte die beschikbaar is? Dan is schaal Z nog een optie. De Z markt wordt primair bediend door Marklin waardoor de diversiteit in materialen niet optimaal is.

Maar er is meer! Vooral als je zelf wilt bouwen of (bijvoorbeeld) de treinen buiten wilt gebruiken zijn er nog veel meer (en soms erg interessante) schalen beschikbaar. Kijk eens in de NEN norm 010 voor een lijst met de meest gangbare schalen voor meer informatie.

Tips voor het kiezen van de schaal voor je aan te schaffen trein:

• Meet eerst hoeveel ruimte je beschikbaar hebt voor je modelbaan. Denk ook aan de toekomst (verhuizingen e.d….)
• Ga naar de hobby winkel en kijk eens naar de verschillende schalen die te koop zijn. Meet bijvoorbeeld eens een wissel in schaal H0, N en Z en bedenk dan eens wat dat zou inhouden op je baan.
• Bedenk hoeveel details je wilt uitbeelden als de ruimte geen belemmering is. In een grote schaal kun je meer details kwijt, maar het neemt ook direct weer meer ruimte in beslag. 
• Teken eerst je baanplan VOORDAT je ook maar iets aanschaft. Je ziet dan heel snel of de theoretische ideeën die je hebt ook werkelijk kunnen.
• Bekijk voor aanschaf het aanbod in materialen eens na op internet. In schaal Z een spoorbaan uit India nabootsen kon wel eens lastig worden.  🙂 Duits materieel in schaal Z is daarentegen weer goed verkrijgbaar.
• Groter is niet per definitie beter, kleiner niet slechter. Bekijk ze ALLEMAAL eens GOED voordat je een keuze maakt.
• Werken in een grote schaal geeft meer details, maar in een kleinere schaal kun je weer grotere scènes bouwen.