Modelspoor rails in schaal N. Een vergelijking.

Nog geen rails aangeschaft of toe aan wat anders? (wellicht makkelijker te gebruiken of realistischer) Dan zijn er een aantal keuzes qua N spoor rails.

Onderstaand zullen de volgende zaken de revue passeren:

• Met of zonder ballast
• Spoorstaaf hoogte (code 55 / 80 /83)
• Merken en soorten
• Uitwisselbaarheid tussen de soorten en merken
• Eindconclusie 

Met of zonder ballast: 

Allereerst zijn er de railsoorten met en zonder ballast. De keuze daarvoor is afhankelijk wat je wilt en leuk vindt. Vindt je ballasten van de rails een leuk klusje, wil je realistisch werken of wil je rails die degelijker zijn en waarmee je makkelijk en snel een modelbaan kunt bouwen met een kant en klaar ballastbed?

Spoorstaaf hoogte:

Is de keuze “met of zonder ballast” eenmaal gemaakt (een keuze die m.i. zeer persoonlijk is en waarvoor er geen pasklaar antwoord is) dan heb je (in rails zonder ballast) nog de keuze in code 83, 80 en 50 rails.

De standaard 2,1 mm railstaaf in de schaal N wordt door de meeste Europese merken (Minitrix, Roco, Fleischmann) vaak als code 80 aangeduid en soms als code 83 (afgerond). Best wel verwarrend. (De code kun je uitrekenen door Bij een railhoogte van de railstaaf van 2,1 mm te delen door 2.54. In dit geval is de code: 2,1/2,54 = 83.) Naar ons idee zou Code 83 dus de correcte benaming zijn, maar code 80 is de meer gebruikelijke aanduiding, en doordat de Europese fabrikanten naar ons idee rommelen met de waardes wordt het er niet duidelijker op…en dat is jammer. 

Code 80 rails is op zichzelf goed te combineren met de code 83 door gebruik te maken van een overgangs-asje. Ja met wat wrikken past het ook wel, maar of dat nou de manier is… 

De meeste Europese producenten van N rail-systemen bieden dus een railsysteem aan met een profielhoogte van 2,1 mm genaamd code 83, echter dat is (in vergelijk met het echte voorbeeld) te hoog.

Daarom zijn een aantal fabrikanten gestart met de productie van een rail systeem met een laag railprofiel van maar 1,39mm: code 55. Deze zogenaamde finescale-rails bieden naast de stabiliteit en bedrijfszekerheid afgeleid van het oorspronkelijke N-railmateriaal (wat meestal Code 83 is) een fraaie optisch indruk, die beter overeenkomt met het grote voorbeeld.

Merken:

Onderstaand de spoor soorten die goed verkrijgbaar zijn in de benelux welke we zelf hebben uitgeprobeerd en onze algemene indrukken:

Peco:

Peco is een engels product. Peco levert (primair) een compleet streamline rail systeem in code 80 en 55 zonder ballast. De rails wordt geleverd in een houten en betonnen biels variant en zijn gemakkelijk te verwerken.

De Code 55 rails hebben een geringere hoogte als de code 80 (die al lager is dan de code 83), en zijn daardoor erg natuurgetrouw. In tegenstelling tot fleischmann en minitrix heeft Peco een erg grote keuze aan wissels e.d. die erg slank zijn. Aangezien Peco zijn railprogramma primair levert in een flex variant (dus geen standaard rechte stukken en bochten) ben je geheel vrij in het maken van je baanplan en zit je niet vast aan (te) strakke bochten, maar een nadeel zou kunnen zijn dat je om die reden wel zelf moet gaan zagen in je rails om alles goed te leggen.

Wil je even snel een modelbaan in elkaar zetten dan is dit wellicht een nadeel. Wil je echter zo natuurgetrouw mogelijk werken dan is Peco m.i. DE keuze. Als laatste aandachtspunt zijn de wisselaandrijvingen te noemen, die wat technischer in elkaar zit als de fleischmann, minitrix en arnold varianten. Na aanleg zijn de aandrijvingen (waarbij je ook kunt kiezen voor bijvoorbeeld geheugendraad) niet meer zichtbaar en ook het omleggen van de wissel kan erg traag (echt mooi om te zien!!) gebeuren, maar je moet er wel wat meer voor doen. Meer informatie is te verkrijgen via http://www.peco-gleise.de/ en http://www.peco-uk.com/

Atlas:

De bekendste fabrikant uit amerika. Atlas levert “open” rails in de code 80 en 55 inclusief de wissels, draaischijven etc etc. De wissels worden geleverd in verschillende versies waaronder een aantal erg mooie slanke soorten. Atlas richt m.i. zijn railprogramma primair op de flexibele variant echter ook standaard bochten zijn goed verkrijgbaar, zo ook wissels met standaard aandrijvingen. (dit in tegenstelling tot Peco) De detaillering (vooral in code 55) is erg goed te noemen, maar kan de graad van detaillering wat Peco biedt (nog net) niet halen. In de Benelux is deze rail soort lastiger te verkrijgbaar als Peco. Meer informatie is te verkrijgen via http://www.atlasrr.com/

Minitrix:

Minitrix is een zeer bekende duitste fabrikant en levert een compleet programma code 83 rail systeem incl. toebehoren als flexrails, standaard bochten, rechte stukken, wissels, kruisingen. De periode waarin dit rail systeem werd ontwikkeld ligt al een tijdje achter ons en dat is m.i. duidelijk te zien. De bochten zijn soms wel echt “haaks” en de detaillering is her en der niet meer van deze tijd. Maar slecht? Nee. Vooral 2e hands prima verkrijgbaar en als je een simpel rail systeem zoekt zonder ballast is het wel de moeite waard om naar te kijken. Meer informatie is te verkrijgen via http://www.minitrix.de/

Roco:

Vergelijkbaar met de code 83 rail (met de houten bielzen) van Atlas en een Europees product. Minder keuze in wissels e.d, maar wel goed te koppelen met minitrix e.d. (soms wel met wat moeite) Wel bieden ze standaard bochten e.d. (gelijk minitrix) wat het leggen van de rails voor beginners wat makkelijker maakt. De wissel aandrijvingen zijn (gelijk fleischmann) om te keren waardoor ze uit zicht kunnen worden geplaatst. Meer informatie is te verkrijgen via http://www.roco.cc/

Fleischmann:

Fleischmann is een zeer bekende duitse fabrikant en levert een compleet code 83 rail programma inclusief wissels, draaischijven (zowel handmatig als elektrisch), ontkoppelrails etc etc. Het fleischmann profi rail programma wordt geleverd incl. de ballast eraan gemonteerd en is daardoor erg stabiel (er breekt niet snel iets af). De detaillering is voor rails compleet met ballast erg goed te noemen. De wissel aandrijvingen zijn makkelijk om te keren waardoor deze niet meer zichtbaar zijn op je modelbaan. Een code 50 of 55 is niet beschikbaar. Let bij 2e hands rail materieel wel goed op dat er (onbedoelde) kleurvarianten in de handel zijn. M.i. geen enkel probleem als je de rails gaat weatheren, maar anders moet je er even op letten. Voor meer informatie zie: http://www.fleischmann.de/

Kato en Tomix:

Japanse producten die steeds meer aandacht krijgen. Gelijk Fleischmannn leveren ze ook een compleet rail systeem in code 83 met ballast. Het railprogramma is nog in ontwikkeling waardoor je wellicht beperkt wordt in de keuze van wissels (slank of niet). Ook flexrails zijn (helaas) niet beschikbaar waardoor de flexibiliteit qua inzet nog minder wordt. Wel is het Kato rail programma inclusief ballast (gelijk fleischmann) en een speciale bevestiging tussen de rails waardoor de stabiliteit erg hoog is. (er breekt niet zo snel iets af). Optisch vind ik het niet optimaal in vergelijking met Fleischmann. De toekomst zal het leren of het Kato programma gaan aanslaan in europa, tot heden zie je het weinig gebruikt. Meer informatie is te verkrijgen via http://www.katousa.com/ , http://www.noch.com/, www.tomytec.co.jp/tomix (in het japans……) en http://www.japanmodelrailways.com/

Uitwisselbaarheid: 

Allereerst moet je je afvragen of je uberhaupt twee soorten zou willen koppelen. Maar goed, misschien heb je al oude rails die je in een schduw station of tunnel (buiten zicht) wilt leggen en wil je die koppelen aan je nieuwe (en van een ander merk) rails. Kan dat?

JNEE (Ja en Nee): De verschillende soorten rails zijn wel door elkaar heen te gebruiken (zowel  de verschillende merken als code soorten), maar de plek van koppeling kan alleen goed plaatsvinden op een recht stuk, en zeker met het e.e.a. aan “doe het zelf” werkzaamheden. Aangezien de spoorstaven n.a.w. verschillend in hoogte en profiel zijn zul je ze met railschoentjes “redelijk” aan elkaar kunnen zetten, maar daarna zul je het met soldeer en vijlwerkzaamheden de koppeling pas echt goed tot stand kunnen brengen. Kant en klare koppelstukjes ben ik nog niet tegengekomen. Wil je koppelen? Dan zijn o.a. de volgende (on)mogelijkheden:

• Raillassen van Minitrix passen meestal op Roco
• Raillassen van Fleischmann passen meestal op Minitrix
• Raillassen van Minitrix passen meestal niet op Fleischmann

Eindconclusie:  

Zijn er nog meer soorten N spoor rails? Zeker, nog veel meer. Is er voldoende keuze? M.i. zeker. Wel moet je jezelf goed bedenken welke rails je mee aan de slag gaat aangezien je jaren aan vast zit. Hier hebben we de belangrijkste opgenoemd waar we zelf ook ervaringen mee hebben opgedaan. Wat het beste is? Lees alles wellicht nog eens door, kijk eens in de winkel en kies dan wat u zelf het beste lijkt. Veel plezier met uw keuze!