2-rail versus 3 rail. De voor en nadelen

Beginnen met modelspoor in H0, en een keuze moeten maken tussen 2 of 3-rail, wissel of gelijkspanning, Marklin of Fleischmann is een lastige keuze. Onze eigen ervaringen.

Na de modelbaan in schaal N is er inmiddels ook een kleine modelbaan in H0 gebouwd. Direct daarmee kwam ook de keuze: 2 rail of 3 rail? Een keuze die moeilijk lijkt, maar als je er objectief naar gaat kijken er m.i. totaal niet is.

Als je online gaat zoeken op de voor en nadelen van de twee verschillende soorten kom je al snel de verschillende discussies tegen op fora. Soms helaas ook de discussie forums vol van emotie, soms gemis aan realiteit en soms met een hoog gehalte “volkswagen versus opel verjaardagspraat”. Wellicht vermakelijk om te lezen, maar als je opzoek bent naar het opstarten van je nieuwe hobby m.i. niet motiverend, in tegendeel….. het plezier zou je zowat vergaan als je de virtuele oorlogen leest….

Om die reden deze pagina met de verschillen tussen twee en drierail die we zelf hebben ervaren.

• – Marklin is niet meer “de” enige 3 rail fabrikant, maar “een”. Waar in het verleden (bijna) alleen de firma Marklin 3 rail materieel produceerde is dat nu volledig gewijzigd. Ook fleischmann, roco en HAG maken erg mooie 3 rail producten, dus de keuze “beperking” die er wellicht ooit is geweest is nu zo goed als verdwenen. (punt)
• – Het blijft (tot heden) echter een feit dat NL en B modellen vaker zijn uitgebracht in 2 rail dan in 3 rail.
• – In 2 rail zijn er meer fabrikanten (lees concurrenten), waardoor de prijzen iets(!) lager kunnen liggen.
• – In 2 rail is er meer railkeuze (de soorten rails) dan in 3 rail. Daarover later meer.
• – 3 rail gebruikt een midden”rail” die bestaat uit puntjes (puko’s) Daarover later meer.
• – Wagens met tweerail assen kan je op een drierail baan gebruiken, omgekeerd niet zonder dat je de assen omruilt. Wel is er dan een nadeel: de terugmelding (die juist bij Marklin zo makkelijk te regelen is) zal op die manier bij dat materieel weer niet werken. Wil je dus ooit nog gebruik maken van terugmelding, zul je die asjes toch nog moeten wisselen. Dus of dat nog echt een voordeel is…
• – Märklin werkt nog veel in schaal 1:100 en niet in 1:87. Optisch kan het een voordeel zijn (meer rijtuigen achter een loc kunnen plaatsen zonder meer ruimte in te nemen), maar ook een nadeel. De rest van de baan is wel 1:87 dus er is een verschil in maatvoering. Vooral als je een rijtuig in 1:87 achter een 1:100 achter de loc plaatst is dat verschil merkbaar.
• – Je kunt een 3 rail locomotief (laten) ombouwen naar 2 rail en andersom, maar technische kennis is dan wel vereist.
• – De stroomafname in 3 rail is beter als in 2 rail. Zelf hebben we dat ervaren met een kleine locomotief die in 3 rail perfect rijden, maar in 2 rail sneller last hebben van vervuilde rails.
• – Een keerlus is in 3 rail conventioneel (dus niet digitaal) makkelijker te maken als in 2 rail. Als je digitaal rijdt maakt het niets uit.
• – Een rail contact is in 3 rail conventioneel (dus niet digitaal) makkelijker te maken als in 2 rail. Als je digitaal rijdt maakt het niets uit.
• – Het 3 rail Marklin systeem is een compleet modulair systeem waardoor je weinig technische kennis nodig bent om alles te automatiseren. 
• – Het 3 rail Marklin digitaal systeem is niet DCC en het protocol wat ervoor wordt gebruikt is niet “ vrijgegeven” waardoor je een aantal (bij defacto standaard) opties die wellicht makkelijk zijn niet zo 123 kunt toepassen. (denk aan het gebruik van Koploper bij de nieuwe digitale centrale van Marklin)
• – Er zijn andere manieren om een 3 rail systeem digitaal aan te sturen dan het Marklin systeem waardoor het bovenstaande nadeel geen enkel probleem meer mag zijn. (Bijvoorbeeld de Ulenbrock IB)
• – De oudere metalen modellen van Marklin zijn niet “rijk aan detail” (soms zelfs lelijk), echter de oudere plastic modellen van de conculega’s ook niet. (die kunnen net zo lelijk zijn)
• – Marklin maakt nu erg mooie metalen modellen, echter de nieuwe plastic modellen van de conculega’s zien er net zo mooi uit. (punt)
• – Het gewichtsvoordeel wat een metalen locomotief zou hebben, heb ik niet ervaren. Een kunststof model wat aan de binnenkant geheel van metaal is, is net zo zwaar en een kunststof model wat standaard al verzwaard is idem. Dit is dus een leuke theoretische discussie die in de huidige tijd weinig realisme heeft. Bij de oudere kunststof modellen is dit soms wel een feit dus zelf wat verzwaren is dan soms wel een simpele oplossing. Tot heden hebben we dat nog niet hoeven doen, dus m.i. blijft dit een leuk theoretisch punt zonder echte meerwaarde.
• – Een optisch slecht gemaakte 3 rail locomotief blijft lelijk, ook al staat er een M* op. Een optisch slecht gemaakte 2 rail locomotief blijft ook lelijk, ook al staat er een Fleischmann op.
• – 2e hands tweerail en drierail materieel is meer dan voldoende te verkrijgen en is dit echt een “lood om oud ijzer” argument.
• – Drierail materieel is gevoelsmatig wel wat duurder als dezelfde loc in tweerail, zowel nieuw als 2e hands. (geen hard feit)

Blijft het punt van de pukko’s en de soorten sporen nog even staan. De puko is een klein soort spijker die midden in de rails zit om de 3e rail te creëren waardoor de stroom op de locomotief wordt gezet. Onderstaand een detailfoto op een oud stuk rails waar de derde rail echt nog te herkennen is als 3e rail. Nee, niet direct wegzappen, het is een OUD stuk rails en inderdaad…..goed zichtbaar. (punt, ontkennen heeft geen zin)

 

Inmiddels zijn we alweer tientallen jaren verder en zijn er veel betere oplossingen en is die derde rail vervangen door kleine puntjes:

 

De derde rail is daarmee al een stuk minder zichtbaar, dus dat (erg) storende elemenent is nu al een heel stuk verbeterd, zoniet m.i. een “non issue” geworden. Hier (klik) vindt je meer informatie aangaande de soorten Marklin rails die je kunt kopen. Voldoende gezegd over de verschillen, de soorten rails en de aandachtspunten per soort. Tijd voor een conclusie: Al met al zijn we zelf geen echte voordelen voor 2-rail tegengekomen die zwaarder wogen als de voordelen die 3-rail biedt. De nieuwere railsoorten in drie-rail hebben de puko’s zo goed als laten verdwijnenen, en je hele modelbaan 100% reeeel laten zijn zal echt een utopie blijven. De hele keuze AC / DC is daarmee m.i. alleen nog maar een emotionele keuze geworden en geen objectieve. Heb je al materieel liggen? Blijf dan lekker bij de keuze die je ooit hebt gemaakt want veranderen van soort kan VEEL geld kosten. (en de wellicht oude en lelijk geworden rails leg je toch lekker in een stuk modelbaan wat niet zichtbaar is) Moet je nog kiezen? Och…..m.i. maakt het echt geen enkel verschil wat je kiest. 0,0, noppes, nada, nakkes. Lees bovenstaande bevindingen nog één keer door en kies gewoon iets waar jij je lekker bij voelt en thats it. Als laatste: zal een echte opel rijder zijn betrouwbare opel afvallen? Nee, natuurlijk niet. Zal een citroen rijder dat wel doen? Nee, natuurlijk niet. In het verleden heeft opel dramatische modellen gemaakt, zo ook peugeot. En om nu de nieuwe skoda modellen te gaan vergelijken met de oude…dat doe je toch ook niet? En een hele oude skoda heeft wellicht ook wel weer zijn charme’s:

 

Zo ook de verschillen tussen de model trein producten uit vervlogen modelspoortijden en tussen de verschillende merken. Lood om (soms erg mooi) oud ijzer. Veel plezier met je eigen keuze en laat je vooral niet gek maken door de “die hard” toyota en volvo rijders.