De ondergrond van je modelspoorbaan

Iedere modelbaan is gemaakt op een goede ondergrond. Wat zijn de ervaringen aan deze kant en wat zijn de afraders?

Zoals je hebt kunnen lezen in <deel1: De ruwbouw> is de huidige baan gemaakt van de standaard bouwmaterialen (al dan niet gekozen door de omstandigheden) die er toen beschikbaar waren. Inmiddels zijn we een paar jaar verder en zijn er een aantal zaken die we de volgende keer zeker anders zouden doen als het om de onderbouw van de modelbaan gaat. Met andere woorden: hoe zien we nu de juiste ondergrond, tafel of onderbouw van de modelbaan? (of hoe het dan ook heet)

Allereerst is het verstandig om de ondergrond van de modelbaan te maken van triplex of multiplex. Aangezien de baan (vroeger of later) moet worden verplaatst (of verhuist u nooooooit meer??) is het verstandig om de hele modelbaan in modules of “handzame stukken” te bouwen die je makkelijk weer uit elkaar kunt halen als je gaat verhuizen. Neem daarom het standaard formaat wat de bouwmarkt heeft, en niet de grotere variant. Hoe je later de losse stukken weer aan elkaar kunt maken kun je lezen in: bakovergangen en railsovergangen voor modulebanen.

De standaard triplex maat 122×61 en 15 milimeter dik blijkt erg handzaam, stevig en ook nog qua gewicht goed handelbaar te zijn.  Een maatje dunner kan ook nog net trouwens om je treintafel te maken.

Het voordeel van triplex voor je onderplaat van je modeltreinbaan is dat het niet gaat uitzetten als het nat wordt (en ja, je baan wordt eens nat bij het bouwen van je scenery e.d. of door dat kopje koffie…..) en door de weersinvloeden op je modelbouwkamer. Alhoewel het uitzetten van je modelbaan geen groot probleem lijkt is het knap vervelend als de randen van de bakken al 0,5 millimeter omhoog gaan staan. Dit lijkt niet veel, maar kan op je modelbaan al een probleem gaan geven. Om die reden raadt ik het gebruik van spaanplaat en MDF af. Een nadeel van triplex / multiplex is wel de prijs….. Is dat voor jou een probleem? Neem dan als alternatief een spaanplaat onderplaat en zet deze goed in de grondverf. Lees wel even het artikel verder door, want afgezien dat het gaat “werken” en het gewicht (MDF en spaanplaat zijn ook nog eens zwaarder) er is nog één nadeel aan spaanplaat en MDF…(daar komen we zo nog op terug)

Bovenop je onderplaat plak je daarna een plaat Roofmate ,XPS of Styrodur. De eerste twee soorten zijn verkrijgbaar als dakisolatieplaten van een dik soort PU schuim. Styrodur ben ik alleen nog maar tegengekomen in de modelspoorwinkel incl. de bijbehorende prijs….. Doordat je in deze platen makkelijk kunt snijden en hakken maak je op die manier zo een rivier en snij je er ook zo een slootje of andere verdieping e.d. in. Verder is het inprikken van bomen e.d. ook geen enkel probleem. Roofmate en XPS zijn goed verkrijgbaar bij de locale dakdekker in verschillende diktes. Ben je 5 platen nodig of veelvouden ervan? Dan is de Gamma / Praxis of Hornbach (of verzin zelf een naam) ook een prima alternatief, (ze zitten meestal per 5 verpakt, vandaar) maar meestal hebben ze daar maar één dikte op voorraad.

 

Oh ja, piepshuim? Niet doen! De bolletjes maken je uiteindelijk helemaal gek, en makkelijk te verwerken is het ook niet. Het lijkt in beginsel makkelijk, maar dit moet je dus niet gebruiken. (punt)

Onder deze wafel van platen maak je daarna een balkje zodat er onder je modelbaan een holle ruimte wordt gemaakt voor de bedrading. Later kun je dat weer afsluiten met een dun laagje triplex. Let op! Heb je je baan gemaakt van de standaard maat spaanplaat…..er is nu één probleem: de afsluitplaat van spaanplaat is niet sterk genoeg, en de standaardmaat van triplex is net een stukje kleiner als je onderplaat….. Ook om die reden is het een goed idee om overal triplex te gebruiken.

Als het goed is heb je nu een wafel van plaaten en balkjes die er zo uitziet:

Als laatste maak je nog even een omlijsting rondom je baan met een latje (ter bescherming van de randen van de roofmate of XPU) en klaar is je baan. Je hebt nu een stabiele ondergrond, geluidsarm, een ruimte voor je bedrading en makkelijk te bewerken.

En dan nu de pootjes. Aangezien het NProject transportabel moet zijn hebben we zelf ervoor gekozen om de baan op de zogenaamde schildersbokjes / schragen te plaatsen. Lekker simpel en goedkoop. Zelf gebruik ik goedkope houten schildersschragen en dat bevalt prima.

 

Een nadeel is wel dat ze niet stevig genoeg zijn om je eigen gewicht te dragen (handig als je een diepe modelbaan bouwt) en dat ze niet af te stellen zijn in de hoogte. Dit is vooral een punt als de treinbaan niet vlak staat. Maar met wat bierviltjes o.i.d. komt het allemaal goed en is het snel horizontaal te krijgen.

Een andere optie (als de baan “vast” word geplaatst zijn natuurlijk de standaard poten van de Ikea. Kies dan vooral voor de variant die in hoogte te verstellen is. Kost maar een paar euro meer, maar scheelt afstellen met bierviltjes. 🙂

En dan heb je nu je hele baanoppervlakte klaar. Een stevige onderbouw, geluidsarm, makkelijk weer uit elkaar te halen en je kunt er makkelijk hoogte verschil in maken.

Een andere methode die wellicht ook het bekijken waard is is de “open bouw” methodiek.