Kortsluiting beperken door een simpele autolamp

Een autolamp is een goedkope (en al oeroude) manier om de stroom te beperken wanneer er een kortsluiting op uw (digitale) modelbaan voorkomt, en dat er kortsluitingen voorkomen weten we allemaal wel. Ontsporingen, of wissels die verkeerd omliggen zijn al voldoende.

Even een stukje (versimpelde) theorie: Zolang een gloeilamp koud is (uit), heeft die een hele lage weerstand. Doordat de weerstand zo laag is kan de stroom er dus makkelijk doorheen richting de spoorbaan. De lamp functioneert dan dus eigenlijk als een stuk draad, en niet als een weerstand.  

Wanneer er echter een kortsluiting voorkomt zal er een grotere stroom richting je modelbaan willen gaan, en zal de lamp aangaan. Nu komt het leuke van deze techniek: wanneer de lamp aangaat zal die heet worden, en wat doet een lamp die heet is…..inderdaad: deze zal een grote weerstand gaan opleveren. Hoe warmer de lamp, hoe groter de weerstand. Juist door die verhoogde weerstand wordt de stroom gelimiteerd die richting de kortsluiting loopt en worden opgenomen door je lamp.

Zodra de kortsluiting wordt weggenomen zal de lamp weer uitgaan, de lamp wordt koud en de weerstand zal weer richting nihil gaan waardoor de lamp eigenlijk weer een stukje draad wordt i.p.v. een weerstand.

Let wel, het beperkt dus de stroom richting de kortsluiting, en voorkomt dus NIET de kortsluiting zelf, en deze techniek is dus GEEN vervanger voor een zekering o.i.d. of de normale kortsluitbeveiliging die in je digitale set opgenomen moet zijn.

Genoeg theorie, (bla bla bla) hoe werkt het praktisch. Simpel: verbreek één stroomdraad die naar de modelbaan gaat, en plaats daar de lamp. Doe dit tevens zo dicht mogelijk bij de voeding, dus voordat de draad naar de rails gaat. Simpelweg de draadjes aan de lamp verbinden en klaar:

 

De lamp zit dus tussen één toevoerdraad in, en niet tussen de twee draden zoals je b.v. de rails of andere lampen aansluit:

 

Als je de lamp dus juist hebt aangesloten (dat heet in serie aangesloten) en er nu een kortsluiting optreedt in je modelbaan zal de lamp aangaan, en wordt de stroom in je modelbaan daardoor beperkt wat verdere schade voorkomt:

Welke lamp is geschikt? Als lamp is een simpele auto lamp (20 Watt) voldoende:

Zelf gebruiken we een simpel mistachterlicht van 21 Watt (Halfords 7,50 euro) die dus oplicht als er kortsluiting is opgetreden. Deze zit op een fraaie plek op de modelbaan gemonteerd en geeft zo een duidelijk signaal af dat er iets helemaal mis gaat, en voorkomt ook verdere schade.

Als de kortsluiting te ernstig is, of te lang duurt, springt de beveiliging van de digitale set zelf ook nog netjes aan (in ons geval Lenz) en schakelt de baan uit. Bij de Lenz set schakelt de Lenz beveiliging zo snel uit dat de lamp niet eens de kans krijgt om goed aan te gaan. (positief) Bij de intellibox werkt de beveiliging een stuk trager, en gaat de lamp VOL aan bij een kortsluiting. Dus zeker bij de intellibox is het een aanrader om deze beveiliging op te nemen, aangezien die veel trager uitschakelt en de kans op schade daardoor ook veel groter is……. 

Nog even wat zaken om in de gaten te houden:

•    Een auto lamp haalt de kortsluiting niet weg, het voorkomt alleen verdere schade op een goedkope manier.
•    Het vervangt dus ook niet de standaard beveiliging die in je baan hoort te zitten. (zekeringen en de standaard beveiligingen die in je digitale set horen te zitten)
•    Een auto lamp kan echt WARM worden. Om die reden hebben we een mistlamp gebruikt incl. het kastje waardoor je niet je vingertjes zou kunnen verbranden.
•    De draad die naar de lamp gaat moet dus minimaal even dik zijn als de draad die je onderbroken hebt. Klinkt logisch, maar we hebben al modelbanen gezien waar voor het gemak deze draad dun was gehouden……tja….
•    Is je digitale set (bijvoorbeeld) een 3 ampère uitvoering? Hang er dan ook een 3 ampère voeding aan en geen(!) zwaardere. Afgezien dat het toch geen nut heeft, kan een te zware transformator echt schade toebrengen aan je digitale set als er een kortsluiting ontstaat.
•    Deze techniek is getest op een H0 en een N modelbaan. De resultaten in andere schalen zijn ons onbekend.
•    Een snelle en goede kortsluitbeveiliging zal sneller aangaan dan de lamp zal aangaan. De lamp zul je dus (als het goed is) nooit aan zien gaan.
•    Is je modelbaan verdeeld in blokken? Dan kun je ook per blok een auto lamp toepassen. Op die manier blijft de rest van de baan functioneren (wel langzamer, want de kortsluiting trekt bijna alle stroom weg..), en blijven de treinen daar dus doorrijden.
•    Is deze autolamp toepassing verplicht? Nee, maar voorkomen is altijd beter dan genezen.
•    20 watt is naar ons idee het minimale wat nut heeft. Kleiner kan wel, maar heeft geen nut.
•    Deze toepassing werkt alleen met gloeilampen, en dus niet met andere soorten. 
•    Deze toepassing werkt ook met conventionele modelbanen, maar met een digitale modelbaan is het bijna zeker een “must”.  (Als het daar fout gaat, kost het VEEL geld…)
•    De Lenz LK100 (keerlus oplossing) geeft met deze toepassing veel valse(!) kortsluitmeldingen. Het resultaat is dat de locs op de scheiding van de keerlus stil komen te staan, en de lamp VOL aan is. Als je de lamp buiten werking stelt gaat alles perfect, en functioneert ook de LK100 weer prima. Geen idee waar dat aan zou kunnen liggen. Op de modelbaan waar we een LK100 in gebruik hebben is de lamp dus buiten gebruik gesteld.

Een nog mooiere oplossing? Kijk dan eens naar https://www.nproject.org/nl/elektronica/kortsluiting-beperken-met-een-pptc-zekering/ waar we een uitleg hebben hoe je een PPTC zekering kunt gebruiken in je baan. Iets meer werk, maar werkt nog mooier.